Noord-Nederland is letterlijk geschokt door de aardbevingen als gevolg van de winning van aardgas. De afgelopen periode ontstond de roep om minder aardgas uit de grond te halen of om over te stappen op andere energiebronnen. Maar waar gaat het dan om, wat zijn de belangrijkste feiten over aardgas? En hoe zit het met de aardbevingen? Daar wil de Stichting Co2ntramine in dit artikel een antwoord op geven.
Dit artikel gaat vooral over feiten. Daarnaast zijn er oordelen over feiten en emoties die opgeroepen worden door feiten: die zijn voor ons even waardevol als de feiten op zich. Vaak is het lastig om een feit en de emotie die een feit oproept van elkaar te scheiden. Een voorbeeld. De aardbeving bij Loppersum in augustus 2012 was 3.6 op de schaal van Richter.
Voor de meeste Nederlanders is dat niet meer dan een feit, maar voor inwoners van Loppersum en omgeving een feit dat veel emoties heeft losgemaakt. Zo schreef iemand ons hierover: “Ik zag het huis heen en weer gaan als een schip op de golven, naar rechts en weer naar links. Een gebulder en gerommel. Indrukwekkend en angstaanjagend.” Deze persoon kan de feiten in dit artikel daarom heel anders ervaren dan iemand die nog nooit een aardbeving meegemaakt heeft of economisch belang heeft bij de winning van aardgas.
Ongetwijfeld zal bij de discussie over aardgas en aardbevingen naar voren gebracht worden dat we niet emotioneel maar rationeel moeten besluiten. In onze visie zijn emoties van wezenlijk belang bij elke discussie over dit onderwerp. Sabine Roeser, hoogleraar Filosofie TU Delft zei hierover op 5 februari 2013: “Om met de moreel beste oplossing te komen voor de situatie in Loppersum, adviseer ik de minister om naast de rationele kosten-batenanalyse en het financiële plaatje vooral ook de emoties van de inwoners serieus te nemen.”. Dat neemt niet weg dat dit artikel de nadruk legt op feiten.
(Bijna) Alles over aardgas, winning, energieverbruik, aardbevingen, de NAM & de aardgasbaten
Vanwege de grote hoeveelheid bronvermeldingen, grafieken en tabellen hebben we ervoor gekozen dit 16 pagina’s tellende onderzoek als PDF aan te bieden: Lees het hier: Basiskennis aardgas: Winning, gebruik en aardbevingen (PDF).
Dezelfde problematiek gaat zich nu voordoen bij de discussie over (eventuele) boringen naar Schaliegas. De provincies Noord-Brabant, Zeeland en Limburg zijn uit de klankbord groep gestapt omdat minister Kamp geen openheid betracht. Heeft de overheid dan niets geleerd van de aardbevingen in Groningen?
Reeds in 1970 is de vraag over mogelijke verzakkingen voorgelegd aan de NAM. Destijds werd door de directeur van de NAM aanvankelijk ontkend dat er verzakkingen zouden plaatsvinden. “Als we het gas eruit halen worden de poriën vanzelf opgevuld door het zoute water”. Maar blijkbaar wilde men bij de NAM toch meer zekerheid en derhalve kreeg het Exploratie en Productie Laboratorium van de Shell de opdracht voor nader onderzoek.
Na zo’n 2 jaar was het resultaat dat er een schotelvormige verzakking zal optreden met in het midden een diepte van circa 2 meter. Maar daar kwam de geruststelling bij dat dit heel geleidelijk zou gaan en dat het centrum zou liggen bij Loppersum.
Naar aanleiding hiervan is de NAM toen gaan onderhandelen met de waterschappen omdat de dijken verhoogd moeten worden. Mogelijke schade aan gebouwen en woningen werd buiten beschouwing gelaten.
Inmiddels weten we dat de verzakkingen aardschokken veroorzaken die wel schade berokkenen en zelfs een risico kunnen zijn voor kwetsbare gebouwen.
Minister Kamp heeft dit inmiddels ook bevestigd maar reageert min of meer autistisch op de emoties van de inwoners.
In 1970 toen de feitelijke exploratie van Groninger gasveld begon was de ondergrondse druk op 3000 meter diepte 330 bar; inmiddels bedraagt de druk zo’n 80 bar. Een dergelijk drukverschil gaat zich ver effenen en dat gaat schoksgewijs!
Voor schaliegas, dat zich in de Nederlandse ondergrond op zo’n 5000 meter diepte bevindt, zal de drukval alleen maar hoger zijn; van 500 naar 80 bar.
Het lijkt mij belangrijk om hiervoor tenminste een MER-onderzoek verplicht te stellen en ook het financiële verhaal goed in beeld te brengen, waarbij ook de aansprakelijkheid als risicofactor wordt meegenomen met de mogelijk financiële risico’s.
Van de overheid mag je als burger verwachten dat je belangen worden beschermd.
Daarbij zijn openheid en transparantie de belangrijke elementen.
Ik ben benieuwd naar je reactie en wil hierover graag verdere discussie.
Met vriendelijke groet,
Geert Willem Bakker
Goed stuk zeg, heerlijk al die cijfers. En alles klopt. Nog voor de fijnproevers: bij het energieverbruik wordt ca. 3300 PJ gebruikt. In de berekeningen over duurzame energie wordt echter de uitdrukking, “bruto eindverbruik” gehanteerd, dat is ca. 2100 PJ. Het verschil zit in het hierin niet meegenomen niet-energetisch verbruik; opwek- en transportverliezen; en een deel van de bunkermutaties. De huishoudens verbruiken daarvan ongeveer 20% (425 PJ) en daarvan is inderdaad 80% gas. Totale NL stroomverbruik is ca. 450 PJ.
Als we naar 14% duurzaam streven bedoelen we 14% van 2100 PJ= 294 PJ. We zitten nu op ca. 94 PJ, ca. 4.4%. Dus nog ca. 200 PJ te gaan. Als we 4000 MW wind op land bijplaatsen levert dat ca. 25 PJ op. Nu nog even zoeken naar de ontbrekende 175 PJ…