Kernenergie in vogelvlucht

De huidige regering van VVD, D66, CDA en CU wil de kerncentrale Borssele langer in
bedrijf houden dan tot 2034, stappen zetten voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales en
daarvoor 5 miljard euro reserveren, en zorgen “voor veilige, permanente opslag van
kernafval.” 1 2 3 Onze visie in vogelvlucht staat hieronder.
De kerncentrale Borssele

  1. Op 3 juli 1973 leverde de kerncentrale Borssele de eerste stroom. 4 Op 3 juli 2023 zal de
    kerncentrale 50 jaar in bedrijf zijn, hoewel de oorspronkelijk voorziene bedrijfsduur veertig
    jaar was. 5 De kerncentrale was in 2021 goed voor 1,2% van het totale Nederlandse
    energiegebruik en zowel in 2021 als in 2022 voor 3% van de elektriciteitsproductie. 6
  2. Omdat stemmen opgaan om de kerncentrale langer dan tot eind 2033 in bedrijf te houden,
    is het de vraag hoe reëel een bedrijfsduur is van meer dan 60 jaar. Begin maart 2023 waren
    volgens het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) wereldwijd vijf kerncentrales
    53 jaar oud en is geen enkele kerncentrale ouder. 7 Er zijn dan ook geen voorbeelden van
    kerncentrales die meer dan 60 jaar in bedrijf zijn.
  3. In de kerncentrale Borssele hebben zich in totaal 457 bedrijfsstoringen voorgedaan. Daarbij
    vielen op gezette tijden belangrijke veiligheidsvoorzieningen uit, maar gelukkig is er geen
    ernstig ongeluk gebeurd. 8 9 10
  4. De overheden gaan uit van een mogelijke ramp met de kerncentrale. Daarvoor is een
    rampenplan gemaakt. 11 Volgens het rampenplan is de trein “een uitermate geschikt middel om
    snel grote bevolkingsgroepen te evacueren,” maar doet zich het probleem voor dat “de te
    evacueren personen eerst naar het station Goes moeten worden vervoerd.” Maar als
    kernenergie veilig zou zijn, dan zijn rampenplannen niet nodig.
  5. Bovendien is kernenergie een onverzekerbaar risico. 12 13 In de visie van
    verzekeringsmaatschappijen onveilig, concluderen we dan ook.
    Nieuwe kerncentrales
  6. Sinds 1970 zijn de investeringskosten per kilowatt van kerncentrales in de Verenigde Staten
    met een factor 5 en in Frankrijk met een factor 3 gestegen. De investeringskosten van zonne-
    en windenergie zijn daarentegen gedaald. 14 15 16
  7. Nieuwe kerncentrales worden dan ook niet gebouwd zonder financiële steun van de
    regering. 17 De regering wentelt de kosten vervolgens af op de bevolking. Bijvoorbeeld: via de
    elektriciteitsrekening betaalt men een extra bedrag vanaf het begin van de bouw, dus jaren
    voordat een kerncentrale in bedrijf komt. De exploitant hoeft zo minder geld te lenen. Dat
    geeft lagere financieringskosten, die zo’n 70% uitmaken van de totale bouwkosten. 18 Zo zou
    investeren in kernenergie aantrekkelijker kunnen worden.
  8. Volgens Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, is bij kernenergie bijna geen uitstoot
    van het broeikasgas CO 2 . Dat is echter onjuist, want er is CO 2 -uitstoot door o.a. de bouw van
    een kerncentrale, de winning van de brandstof uranium en de ontmanteling van de centrale.
    Men noemt dit de indirecte CO 2 -uitstoot, die bij kernenergie zo’n tien keer hoger is dan bij
    windenergie. 19 20 21 22 23 24 25 26 27
    Tijdelijke en permanente opslag van kernafval
  9. De regering wil al vanaf 1976 opslag van kernafval in de noordelijke zoutkoepels realiseren
    (Ternaard in Friesland; Pieterburen en Onstwedde in de provincie Groningen; Schoonloo,
    Gasselte-Drouwen, Hooghalen en Anloo in Drenthe). 28 29 30 Daarnaast worden met name de
    kleilagen vlak onder Schiermonnikoog en in de zuidelijke helft van Friesland genoemd. 31 32 33

2

Een besluit is echter nooit genomen, het bleef bij de aankondiging van plannen en een
herhaling van zetten.

  1. Kerncentrales produceren radioactief afval dat een miljoen jaar gevaarlijk blijft. 34 Is het
    ethisch verantwoord om eerst kernafval te maken en pas later te zoeken naar een veilige
    opberging? 35 36 De regering gaat voorbij aan deze vraag.
  2. In Zeeland is de bovengrondse opslag van radioactief afval bij de Centrale Organisatie Voor
    Radioactief Afval (COVRA). Daarbij gaat het volgens de COVRA om een opslag voor
    honderd jaar. 37 De vraag blijft hoe een veilige opslag de resterende 999.900 jaar gewaarborgd
    wordt.
  3. De COVRA is buitendijks en moet in de komende 100 jaar ook volgens de Commissie voor
    de milieueffectrapportage rekening houden met de toenemende kans op overstromingen
    vanwege de klimaatverandering. 38 Komt de COVRA onder water te staan?
  4. De Duitse zoutkoepel Asse in de deelstaat Nedersaksen was hét voorbeeld voor Nederland
    om ook kernafval in zoutkoepels op te slaan. 39 40 In de zoutkoepel Asse stroomt echter jaarlijks
    4,4 miljoen liter water naar binnen. 41 Het kost de belastingbetaler 5 miljard euro om de vaten
    in Asse weer op te graven. 42 43 Op 17 september 2021 heeft de Duitse overheid na 40 jaar
    onderzoek (kosten 1,6 miljard euro) de zoutkoepel Gorleben ongeschikt verklaard. 44 45 In
    Denemarken werden indertijd zes zoutkoepels onderzocht voor de opslag van kernafval. Ze
    bleken allemaal ongeschikt. Het Deense parlement bepaalde vervolgens in mei 1985 geen
    kerncentrales te zullen bouwen en is bij dit standpunt gebleven. 46 De ervaringen met opslag in
    buitenlandse zoutkoepels geven niet bepaald vertrouwen in de Nederlandse plannen.

1 https://www.kabinetsformatie2021.nl/documenten/publicaties/2021/12/15/coalitieakkoord-omzien-naar-elkaar-
vooruitkijken-naar-de-toekomst, 15 december 2021.
2 In de budgettaire bijlage bij het Regeerakkoord staat: “Het voornemen is om kerncentrales te bouwen. Hiervoor
is 5 miljard euro gereserveerd, waarvan 0,5 miljard tot en met 2025.” Daar zou men uit kunnen concluderen dat
het gaat om een subsidie voor de bouw van twee kerncentrales.
Maar op 19 juli 2022 liet de regering weten dat dit bedrag ook is bedoeld voor de bedrijfsduurverlenging van
Borssele, onderzoek en het versterken van de kennisinfrastructuur
(https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2022D31919&did=2022D31919, 19 juli 2022). Een
nadere verdeling van deze gelden is ons niet bekend.
3 https://www.platformparticipatie.nl/kerncentraleborssele/documenten+kerncentrale+borssele/default.aspx, 31
mei 2023.
4 https://www.kernvisie.com/actueel/nieuws/borssele-is-straks-vijftig-en-had-in-2022-een-uitmuntend-jaar.html,
januari 2023.
5 https://www.epz.nl/app/uploads/2021/02/LTO-bedrijfsduurverlenging.pdf, jaartal waarschijnlijk 2013.
6 https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/83140NED/table?ts=1577089989459, 13 december 2019.
7 https://pris.iaea.org/PRIS/WorldStatistics/OperationalByAge.aspx, 9 maart 2023.
8 http://laka.org/info/publicaties/anderen/2015-07-KCB-storingen.pdf, 13 juli 2015.
9 https://www.autoriteitnvs.nl/ongewone-gebeurtenissen/kerncentrale-borssele.
10 https://stroomnaardetoekomst.nl/web/2023/03/20/vestigingsplaatsen-kerncentrales-en-kernafval/, 20 maart
2023, pagina 23.
11 Nationaal Plan voor de Kernongevallenbestrijding, Implementatie Kernenergiecentrale Borssele; Tweede
Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21015. nr. 7.
12 G.E. van Maanen, Pleidooi voor verbetering van de rechtspositie van slachtoffers van kernongevallen”, lezing
op het NVMP-symposium ‘Wat leert Tsjernobyl ons?’ op 13 september 1986 in Amsterdam, in verkorte versie
afgedrukt in: Nederlands Juristenblad, 29 november 1986, pp. 1342-1345. De citaten in dit artikel komen uit
deze lezing.
13 https://www.oecd-nea.org/law/nlparis_conv.html; https://www.oecd-nea.org/law/paris-convention-
protocol.html.
14 Antony Frogatt et al., Mythos Atomkraft, Heinrich Böll Stiftung, 2010, pp 38-42.
15 http://www.worldnuclearreport.org/IMG/pdf/201407msc-worldnuclearreport2014-hr-v1.pdf, 29 juli 2014, p 8.
16 https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/1_EN_autre_document_travail_service_part1_v10.pdf, 4
april 2016.

17 https://open.overheid.nl/repository/ronl-bd63fed5ed0a01178ce57b9febcf74cd088b5b8b/1/pdf/financing-
models-for-nuclear-power-plants.pdf, 26 september 2022.
18 https://www.oecd.org/fr/publications/unlocking-reductions-in-the-construction-costs-of-nuclear-33ba86e1-
en.htm, 17 augustus 2020.
19 https://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg3/ipcc_wg3_ar5_annex-iii.pdf.
20 http://www.nature.com/articles/s41560-017-0032-9; https://www.pv-magazine.de/2017/12/11/indirekte-
photovoltaik-emissionen-kein-hindernis-fuer-dekarbonisierung/, 12 december 2017.
21 http://www.dont-nuke-the-climate.org/ Jan Willem Storm van Leeuwen, Climate change and nuclear power.
An analysis of nuclear greenhouse gas emissions. Commissioned by the World Information Service on Energy
(WISE) Amsterdam 24 oktober 2017.
22 http://energiasostenible.org/mm/file/GCT2008%20Doc_ML-LCE%26Emissions.pdf, 8 april 2008.
23 https://jaspervis.wordpress.com/2019/03/03/hoeveel-co2-kost-al-dat-staal-van-een-windmolen-eigenlijk-2019-
update/, 3 maart 2019.
24 https://web.stanford.edu/group/efmh/jacobson/Articles/I/NuclearVsWWS.pdf, 15 juni 2019.
25 Jan Willem Storm van Leeuwen, Nuclear Monitor #886, June 8, 2020; CO2 emissions of nuclear power: the
whole picture; http://nuclearfreenw.org/climate.htm.
26 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0301421521002330?via%3Dihub, Energy Policy, Volume
155, August 2021, 112363 Nuclear energy – The solution to climate change?
27 https://www.tno.nl/whitepaper-duurzaamheid-zonne-energie, december 2021.
28 https://www.covra.nl/nl/downloads/cora/, rapport CORA (Commissie Opberging Radioactief Afval, 1995-
2001).
29 http://www.kernenergieinnederland.nl/files/19760618-brief.pdf, 18 Juni 1976. 
30 https://radioactiefafval.nl/kernafval-in-zout/, 7- Jaren tachtig: Commissie Opberging te Land (OPLA),
Onderzoek naar de geologische opberging van radioactief afval in Nederland. Eindrapport Aanvullend
onderzoek van Fase 1 (1A), (1993).
31 http://www.kernenergieinnederland.nl/files/20010221-cora.pdf, 21 februari 2001.
32 http://www.laka.org/nieuws/2014/tno-rapport-friese-klei-best-voor-opslag-kernafval-2745/, 11 juli 2014; G.-J.
Vis & J.M. Verweij, “Geological and geohydrological characterization of the Boom Clay and its overburden”
OPERA-PU-TNO411, http://www.no-a.nl/files/11072014-vp.pdf .
33 Leeuwarder Courant, 11 en 12 juli 2014; http://www.lc.nl/archief/Friesland-kandidaat-berging-kernafval-
20877414.html; https://friesland.pvda.nl/fryslan-geen-optie-berging-kernafval/, 17 juli 2014.
34 https://www.bge.de/de/endlagersuche/.
35 https://www.laka.org/nieuws/2000/kernafval-en-ethiek-gaan-niet-samen-5382, 12 januari 2000.
36 https://www.covra.nl/nl/downloads/cora/, Kernafval en Kernethiek.
37 https://www.covra.nl/nl/radioactief-afval/onderzoek-eindberging/
38 https://www.commissiemer.nl/docs/mer/p35/p3546/a3546ts.pdf, 9 maart 2023.
39 Reinier de Man, Ondergrondse berging van onverwerkbaar afval, (1991), p. 16. Ministerie van volkshuisvesting,
ruimtelijke ordening en milieubeheer (Vrom), directoraat-generaal milieubeheer. Publikatiereeks stralenbescherming,
53.
40 Hamstra, “Veiligheidsaspecten en risico’s verbonden aan de opslag van kernsplijtingsafval”, in: Atoomenergie,
1974, 7/8, p. 175-180.
41 https://www.bge.de/de/asse/meldungen-und-pressemitteilungen/meldung/news/2023/1/menge-und-messwerte-
der-abtransportierten-zutrittsloesungen-des-jahres-2022/, 18 januari 2023.
42
https://www.bmu.de/fileadmin/Daten_BMU/Download_PDF/Nukleare_Sicherheit/abfallentsorgung_kosten_fina
nzierung_bf.pdf, 12 augustus 2015.
43 https://www.bge.de/de/aktuelles/meldungen-und-pressemitteilungen/meldung/news/2022/1/679-schachtanlage-
asse-ii/, 10 januari 2022.
44 https://www.bge.de/de/aktuelles/meldungen-und-pressemitteilungen/meldung/news/2021/9/645-gorleben/,

Plannen opslag kernafval in Zeeland en Noord-Nederland, een overzicht van 1960 tot 2023

De regering wil de kerncentrale Borssele langer in bedrijf houden en twee nieuwe kerncentrales laten bouwen. Tevens wil de regering zorgen voor een veilige en definitieve opslag van kernafval. Op 15 mei 2023 heeft de regering een website uitgebracht met “alle informatie van de Rijksoverheid over kernenergie in Nederland.”[1] Op deze site komt radioactief afval ook aan de orde.[2] Er staat: “Het radioactieve afval wordt bovengronds opgeslagen voor een periode van ten minste 100 jaar,” en “Na de tijdelijke opslag boven de grond, wordt het afval in de diepe ondergrond opgeborgen. In Nederland gebeurt dit in 2130.”

Lees “Plannen opslag kernafval in Zeeland en Noord-Nederland, een overzicht van 1960 tot 2023” verder

Zoutkoepel Zuidwending: opslag perslucht, waterstof en aardgas
Zoutkussen Veendam: winning magnesium

Op vijf kilometer ten oosten van Veendam ligt de zoutkoepel Zuidwending. EnergyStock, een bedrijf van de Gasunie, maakte op 10 juni 2022 officieel bekend hier waterstof te willen opslaan in tien cavernes. De inspraak hierover begon op 14 april 2023 met de publicatie van de concept-Notitie Reikwijdte en Detailniveau (concept-NRD). Daarnaast is het bedrijf
Corre Energy van plan perslucht op te slaan in twee cavernes in deze zoutkoepel. De cavernes, grote holle ruimtes in de zoutkoepel, worden gemaakt door het zoutbedrijf Nobian. Volgens TNO kunnen in deze zoutkoepel 50 tot maximaal 104 cavernes aangelegd worden. Bij Veendam en zo’n vijf kilometer ten westen daarvan wint de firma Nedmag zout met een hoog gehalte aan magnesium. Het gaat hier om een zoutkussen. Nedmag wil deze winning
voortzetten tot 2045. Door de gebruikte winningsmethode worden de gevormde cavernes dichtgedrukt. Daarmee zijn ze ongeschikt voor opslag van perslucht, waterstof of aardgas.

Klik hier om het hele artikel te lezen

Berging hoogradioactief afval in diepe boorgaten bij Petten, Almelo of ook Borssele?

Al tientallen jaren wordt de definitieve opslag van hoogradioactief afval in diepe boorgaten naar voren gebracht als alternatief voor de berging hiervan in bijvoorbeeld zoutkoepels of kleilagen. Concrete resultaten bleven echter lange tijd uit. De Amerikaanse onderneming Deep Isolation heeft in 2019 wel een succesvolle test uitgevoerd. Ook in Nederland wordt er op gestudeerd.  

Omdat diepe boorgaten in beginsel op veel plekken aangelegd kunnen worden, speelt het maatschappelijk draagvlak een grote rol. Het ligt dan ook voor de hand dat een plek gekozen wordt waar al kernenergie-activiteiten toegestaan zijn, zoals bij Petten, Almelo of Borssele.

Lees “Berging hoogradioactief afval in diepe boorgaten bij Petten, Almelo of ook Borssele?” verder

Vestigingsplaatsen kerncentrales en kernafval; Bijna alles over kernenergie samengevat in 19 onderwerpen

Opmerking over de bronvermeldingen. Onder meer de overheidsdocumenten worden op een voor ons onbekend moment verplaatst naar een archief en krijgen dan een andere naam, die moeilijk terug te vinden is. Daardoor kan het zijn dat sommige links niet meer werken.

Lees “Vestigingsplaatsen kerncentrales en kernafval; Bijna alles over kernenergie samengevat in 19 onderwerpen” verder

Kernenergie en kernafval in Zeeland en Noord-Nederland, een overzicht

De huidige regering van VVD, D66, CDA en CU kondigde in het coalitieakkoord van 15 december 2021 aan de kerncentrale Borssele langer in bedrijf te willen houden dan tot 2033. Ook zou de regering stappen zetten voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales en daarvoor 5 miljard euro reserveren. Ten slotte zou het nieuwe kabinet zorgen “voor veilige, permanente opslag van kernafval.”[i] Op 13 oktober 2022 vindt hierover een debat plaats in de Tweede Kamer.[ii]

Het valt mij op dat de plannen vooral gaan over de kerncentrales en dat de regering zwijgt over hoe gezorgd gaat worden voor de veilige, permanente opslag van kernafval. Kerncentrales maken radioactief afval dat een miljoen jaar gevaarlijk blijft.[iii] In Zeeland is een bovengrondse opslag van radioactief afval bij de Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval (COVRA). Daarbij gaat het om honderd jaar. De vraag blijft hoe een veilige opslag de resterende 999.900 jaar gewaarborgd wordt. In dat verband worden de zoutkoepels in Noord-Nederland genoemd. Zoutkoepels zijn echter ook nodig voor de opslag van waterstof.[iv] Het is tijd voor een keuze. Opslag van kernafval en opslag van waterstof gaan niet samen.

Lees “Kernenergie en kernafval in Zeeland en Noord-Nederland, een overzicht” verder

Gaswinning Groningen 10 jaar na de aardbeving bij Huizinge; Waar staan we nu en wat kunnen we?

Aanvankelijk had ik het idee om in kort bestek terug te blikken op de gaswinning in met name het Groningen-veld in de afgelopen tien jaar na de aardbeving bij Huizinge op 16 augustus 2012. Regelmatig komt namelijk een morele vraag bij mij op. Ik ken geen enkele bedrijfstak die met instemming van de overheid jaarlijks 16.000 schades mag toebrengen aan huizen. De overheid vindt dit blijkbaar aanvaardbaar, maar ik vind het een moreel probleem. Dit speelt ook door in de roep om meer gas te winnen en daarna de Groningers maximaal financieel te compenseren.[1] Schade toebrengen mag blijkbaar, als het maar gecompenseerd wordt. Maar mag ik een autoruit inslaan, als ik eerst gezegd heb dat ik de schade zal vergoeden?

Lees “Gaswinning Groningen 10 jaar na de aardbeving bij Huizinge; Waar staan we nu en wat kunnen we?” verder